Nowa Ruda  to dawne miasto górnicze z tradycjami kulturalnymi o znaczeniu krajowym - Festiwal Studentów Szkół Artystycznych 1971-75r. a obecnie Noworudzkie Bieguny Kultury i Festiwal Góry Lteratury.Górskie miasteczko położone jest na wysokościach od 360 do 648m.n.p.m.,na Dolnym Śląsku,w powiecie kłodzkim w Obniżeniu Noworudzkim,pomiędzy Górami Sowimi a Wzgórzami Włodzickimi - w dolinie rzeki Włodzicy i Woliborki.
Nowa Ruda składa się trzech dzielnic:Centrum, Drogosław i Słupiec i obejmuje znaczny obszar o powierzchni ponad 37km².Dzielnica Słupiec oddalona jest około pięć kilometrów od ścisłego centrum miasta,położona jest w górnej części Obniżenia Bożkowa pomiędzy Garbem Dzikowca a Wzgórzami Włodzickimi w dolinie potoku Dzik.

Tarasowy układ starego miasta,położonego na siedmiu wzgórzach,tajemnicze zakamarki,urozmaicona rzeźba terenu,ciekawie krzyżujące się ulice,liczne mosty,mosteczki i wiadukty czynią z Nowej Rudy atrakcyjne krajobrazowo i turystycznie miejsce.Wybór miejsca na Festiwal Studentów Szkół Artystycznych (1971-75r) nie był przypadkowy,miasteczko jak żadne inne ma w sobie potencjał i klimat do nieograniczonego artystycznego działania.Do odwiedzenia Nowej Rudy może nas zachęcić,wiele cyklicznych imprez zgodnie z tradycjami kulturalnymi miasta.Do wyboru mamy:Noworudzki Filmowy Zawrót Głowy,Maraton Horrorów,Ogólnopolski Turniej Tańców Polskich,Noworudzkie Koncerty Organowe,Międzynarodowy Festiwal Folkloru,Noworudzkie Zabawy Z Kawą,Noworudzkie Bieguny Kultury i Festiwal ,,Góry Lteratury'',New Hip Hop Road Festival,Noworudzkie Spotkania Taneczne-Festiwal Tańca Comania i Dni Japonii.

Od 26 lat z Nową Rudą swoje życie osobiste i literackie związała - pisarka Olga Tokarczuk laureata literackiej nagrody Nobla.Na swoje pisarskie gniazdo i swój drugi dom,wybrała malowniczy Krajanów w Wzgórzach Włodzickich.Olga Tokarczuk o Nowej Rudzie,Górach Sowich i Kotlinie Kłodzkiej:,,Żyjemy i mieszkamy pośród niezwykłej historii i musimy pamiętać,że obcujemy w pozostałościach po Niemcach ale też o tym,że Ziemia Kłodzka należała niegdyś do Królestwa Czeskiego,że jesteśmy w środku Europy.I to wszystko właściwie czuć jest w Nowej Rudzie,dlatego klimat jest tu niezwykły''. 

Pani Olga o Nowej Rudzie:,,Na początku zdumiewało mnie to że nie wiedziałam na którym poziomie miasta znajduję się,że ulice nachodzą na siebie a szczególna jest ulica Podjazdowa.Tych poziomów w Nowej Rudzie jest wiele,są ulice które się krzyżują bardzo dziwnie.W związku z tym nie da się prosto przejechać Nowej Rudy,tylko trzeba objeżdżać całe miasto naokoło.I to właśnie dziwne położenie mnie fascynuje,takie jak w Pirenejach że domy się spiętrzają.To wydaje mi się piękne i niepowtarzalne, nie ma takich miast w Polsce''.

Górna pierzeja noworudzkiego rynku - fontanna z rzeźbą z 1909 roku, przedstawiająca Chrystusa i Jana Chrzciciela w scenie chrztu.

Pierwsza historyczna wzmianka o Nowej Rudzie pojawia się w dokumentach z 1337 roku.Intensywny rozwój Nowej Rudy nastąpił w drugiej połowie XIX wieku,głównie za sprawą przemysłu włókienniczego i górnictwa węgla kamiennego.Ziemia noworudzka od wieków była częścią historycznego hrabstwa kłodzkiego,jednak jej odrębność geograficzna i silny wzrost potencjału gospodarczego w XIX wieku,aspirował miasto i region w staraniach o utworzenie powiatu. 

                                                    Nowa Ruda - ul.Piastów. Lata dwudzieste XX wieku.

Niemiecki powiat czyli Kreis Neurode istniał od 1855 do 1932 roku,po wojnie w PRLu,od 1954 do 1975 roku.Miasto pozostało powiatowym w pamięci jego starszych mieszkańców ale nie tylko,popularny obecnie dziennikarz Onetu Jarosław Kuźniar (pochodzący z Bielawy) w czasie relacji w TVN24 z tragicznego wypadku busa powiedział - ,,w miejscowości Wolibórz w powiecie noworudzkim’’.Obecnie Nowa Ruda pełni funkcje ponadgminnego ośrodka administracyjno-edukacyjnego dla mikroregionu noworudzko-radkowskiego.

Z końcem XX wieku wraz z likwidacją ostatniej czynnej kopalni w dzielnicy Słupiec,zakończyła się wielowiekowa tradycja górnictwa podziemnego w Nowej Rudzie i w całym zagłębiu wałbrzysko-noworudzkim.W 1996 roku w dawnej kopalni Piast (Ruben) powstało Muzeum Górnictwa - Trasa Turystyczna "Kopalnia Węgla Kamiennego w Nowej Rudzie.Według zachowanego dokumentu Rubengrube a po wojnie Piast - to najstarsza kopalnia w obecnych granicach Polski.

  Obiekty kopalniane pola Piast i Słupiec - na zawsze zapisane w pamięci górników z Nowej Rudy.

Po upadku noworudzkiego przemysłu nastąpiło większe otwarcie się miasta na ruch turystyczny,po przez ukazanie bogatej historii ziemi noworudzkiej,jej zabytków i walorów turystycznych.Otwarcie miasta na turystykę zaowocowało powstaniem w 1995 roku ,,Szlaku spacerowego grodu nad rzeką Włodzicą'’.Cały szlak pozwala podziwiać najcenniejsze zabytki Nowej Rudy i najbardziej osobliwe miejsca.Zwiedzając Nowa Rudę obowiązkowo należy przejść trasę spacerową grodu nad Włodzicą,gdzie możemy zwiedzić:zabytkowy rynek z Ratuszem, fontannę wraz z pomnikiem św. Jana Chrzciciela,Zamek Stillfriedów,Kościół Św. Mikołaja,pomnik św. Jana Nepomucena z 1706 r,Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i inne ciekawe zabytki i atrakcje.

Szlak spacerowy zdecydowanie zyskał po renowacji dolnej części miasta w 2014 roku.Jest to wyjątkowe miejsce co też zauważa pani Olga wiele lat temu:,,Ten widok po prostu rozbudza moją wyobraźnię. Jest to naprawdę niezwykłe miejsce, zupełnie jednak ukryte, tak że go nie widać''.Szlak tutaj zaczyna się od zbiegu ulic Fredry i Cmentarnej,dalej idziemy lewą stroną Włodzicy do mostu przy placu Grunwaldzkim.

 Tutaj trasa ciągnie się po dwóch stronach Włodzicy,z prawej strony ulicą Zaułek do placu Tkaczy i z lewej ul.Cmentarną do mostku nad Włodzicą - gdzie łączy się z jego prawą stroną.Na nowym odcinku nad Włodzicą, umiejscowiona została mała architektura wraz ze zielenią, oświetleniem i iluminacją, z płyt czerwonego piaskowca wykonano też nowe balustrady wzdłuż rzeki.

Klimaty które tutaj spotkamy,zauważyła wiele lat temu nasza noblista Olga Tokarczuk:,,Jak patrzę na rzekę i budynki,które stoją od strony rzeki, to zauważam przepiękny pasaż,ciąg budynków wzdłuż rzeki.Zawsze marzyłam o tym by kiedyś,gdyby były szanse na rozbudowę miasta to miejsce podnieść,postawić na nogi.By tam,wzdłuż rzeki poprowadzić trakt turystyczny z pięknymi podcieniami, rzeka byłaby wtedy zadbana i czysta, pływałyby w niej pstrągi, byłyby zejścia, tak by można było moczyć nogi.’’ W dużej mierze w 2014 roku marzenia te zostały zrealizowane,dzięki staraniom władz miasta Nowa Ruda. 

Domy tkaczy - ul. Nadrzeczna.Współcześnie nazwane "Domami tkaczy",jednak swoją siedzibę mieli tutaj także sukiennicy,płóciennicy oraz garbarze.Domki przebudowane gruntownie na początku stulecia,pochodzą z XVII  i XVIII WIEKU,obecnie zostało ich tylko sześć,z czego pięć mieści się przy ul. Nadrzecznej a jeden przy ul. Łukowej,tworzą ciekawy zespół zabytkowy.

Na zdjęciu ul.Piastów, z prawej domki tkaczy ul.Szewska.Do czasów obecnych przetrwał tylko jeden dom ( ul.Łukowa).

Są one zbudowane z kamienia i wszystkie skierowane są szczytami do rzeki Włodzicy.Podcienia budynków, widoczne na zdjęciu tworzą ciąg uliczny a wewnątrz znajdują się: kamienne portale z datami wybudowania budynków - na najstarszym portalu wykuta jest data "1680 rok,pięknie ręcznie kłuta krata metalowa oraz metalowe ozdoby o motywach roślinnych i kwiatowych.Tuż obok szlaku przy ul.Cmentarnej znajduje się Kaplica Loretańska pochodząca z 1765-67 roku,przy kaplicy zespól rzeźb kamiennych z około 1773 roku.

,,Trzeba by było przedzierać się porośniętymi zboczami, zdobywać szczyty i zaraz je porzucać na rzecz dolin. Z jakichś względów miasta lubią doliny, zbocza górskie pozostawiają cmentarzom. Nigdzie zmarli nie mają tak pięknych widoków jak w Wałbrzychu i Nowej Rudzie'' - fragment „Dwunastu obrazków z Wałbrzycha, Nowej Rudy i okolic” Olgi Tokarczuk.Położenie Nowej Rudy czyni z niej doskonałą bazę wypadową w pobliskie Góry Stołowe oraz do uzdrowisk Ziemi Kłodzkiej i za czeską granicę.

Bliskie sąsiedztwo z Republiką Czeską sprzyja wzajemnej współpracy szczególnie z zabytkowym miastem Broumov i atrakcyjnym turystycznie sąsiednim regionem, znanym głównie z słynnego na skale światową Skalnego Miasta w czeskich Górach Stołowych.Amatorzy aktywnego wypoczynku w Nowej Rudzie znajdą tu dla siebie wiele możliwości spędzenia wolnego czasu - wędrówka Wzgórzami Włodzickimi, piesza, rowerowa czy konna dostarczy niezapomnianych wrażeń. Najwyższym wzniesieniem Nowej Rudy jest Góra Wszystkich Świętych (648 m n.p.m.) i Góra św. Anny (647 m n.p.m.).

Góra św. Anny w Nowej Rudzie - (647 m n.p.m.).

Noworudzkie krajobrazy zachwycają każdego kto odwiedzi te tereny – ,,Mnie też inspiruje historia tej ziemi, niezwykły klimat, wysokość horyzontu,który sprawia, że tutaj jest trochę tak jakby było to miejsce dziwne, nawiedzone'' – mówi pisarka Olga Tokarczuk.Te klimaty Nowej Rudy i Kotliny Kłodzkiej o których mówi Olga Tokarczuk możemy zauważyć oglądając film ,,Pokot’’ - w reżyserii Agnieszki Holland,autorem scenariusza jest Olga Tokarczuk.Światowa premiera filmu odbyła się nie w stolicy czy we Wrocławiu,ale w lokalnym noworudzkim kinie.Noblistka nie kryje że właśnie tutaj w Kotlinie Kłodzkiej,w Krajanowie chce się zestarzeć razem ze swoim drugim mężem Piotrem.

Piesza trasa turystyczna „Szlakiem Teresy Chmury”.

Z Nowej Rudy pochodzą lub byli związani,znani w Polsce i w świecie artyści,aktorzy, pisarze: Olga Tokarczuk, Robert Więckiewicz, Krzysztof Tyniec, Edyta Gepert, Zdzisław Leśniak, Karol Maliszewski.Na skwerze przed Noworudzkim Domem Kultury znajduje się popiersie Franza Eckerta,urodzonego w Nowej Rudzie w 1852 r., autora hymnu japońskiego,oraz Aleja Gwiazd z odciskami dłoni pozostawionymi przez artystów filmu i estrady,którzy gościli w Nowej Rudzie.W 2013 roku, jedyne w mieście rondo nazwano imieniem piosenkarki Anny German.Mało kto wie,że część dzieciństwa ta wspaniała artystka spędziła właśnie w Nowej Rudzie.Imieniem Anny German nazwano rondo przy miejskiej obwodnicy.Małą Anię w 1946 roku poznała pani Walentyna. Ich matki przyjaźniły się.Obie pracowały w nieistniejących już zakładach przemysłu jedwabniczego.Obie straciły mężów i wróciły z Kazachstanu.,,Ja przed nią miałam respekt. Była nad wyraz dorosła.Ja nie widziałam, żeby się śmiała, żeby była radosna.Ona była zamyślona, smutna.W domu rozmawiała tylko po rosyjsku.'' - wspomina pani Walentyna Wajdenfeld.Mała Ania uczęszczała do Szkoły Podstawowej nr 1. W tej szkole Anna German po raz pierwszy uczyła się języka polskiego.Ukończyła ją w 1951 roku.Przyszła piosenkarka wraz z matką i babcią mieszkała m.in. w budynku, przy ul. Fabrycznej.W Nowej Rudzie,w ciągu pięciu lat, jej rodzinę przesiedlano aż trzykrotnie.Pani Walentyna pamięta,że już w wieku 10 lat Anna German pięknie śpiewała i grała na pianinie.Głos miała taki jak dzwoneczki.,,Ja jako dziecko porównywałam ją do aniołka - miała jasne włosy,duże oczy wzniesione do góry.Jak grała była taka nastrojowa, zamyślona i pięknie śpiewała'' - mówi pani Walentyna.Pani Walentyna - jak mówi - nie miała wtedy śmiałości do niej podejść. Dzisiaj tego żałuje. - materiał TVP Wrocław Maciej Maciejewski.

.

  ,,Człowieczy los'' utwór Anny German oddaje w pełni rzeczywistość ludzkiego losu, udręki i cierpienia tak nierozerwalnie związanego z życiem wokalistki.Żaden jasnowidz czy prorok nie mógł przepowiedzieć takiego splotu i kolei losu.Z dalekich rubieży rosyjskiego imperium,mała Ania córka Holenderki i Niemca urodzonego w Łodzi,los skierował do odległej o tysiące kilometrów Nowej Rudy.Ania z mamą i babcią, trzypokoleniowa kobieca rodzina holenderskich osadników jako polscy repatrianci przyjechali do Polski.Było to możliwe dlatego że mama Ani była po raz drugi wdową - po mężu Polaku,polskim oficerze dywizji kościuszkowskiej,który zginął pod Lenino. ,,Jestem Polsce bardzo wdzięczna za wszystko'' - napisała mama Anny German, autorka pięknej książki ,,Człowieczy los''. Polecam książkę każdemu - literackiej wielobarwnej fotografii minionej epoki i historii losu rodziny Anny German - holenderskich osadników, sięgającej do czasów carskiej Rosji.

Z zdjęcia uderza siła,pokój ducha i ciepło babci i mamy Anny German (z książki Irmy Martens-Bermer ,,Człowieczy los'' )

Żyjącą wizytówką miasta jest działający przy Miejskim Ośrodku Kultury Zespół Pieśni i Tańca "Nowa Ruda" wielokrotnie nagradzany w kraju i za granicą.Dla wielu mieszkańców Nowej Rudy,taką rolę pełnią także sportowcy z klubu sportowego (dawniej GKS) Piast Nowa Ruda.Zasłużony klub kontynuuje swoją działalność sportową w sześciu sekcjach sportowych:piłki nożnej – (W 2019 roku-IV liga wschodnia dolnośląska),siatkówki,tenisa 
stołowego,łucznictwa,pływania i narciarstwa.

Prawdziwym w pełni tego słowa znaczeniu dziełem inżynierii i niezwykłym zabytkiem techniki na europejską skale - jest czynna linia kolejowa 286 z Kłodzka Głównego do Wałbrzycha Głównego przez Nową Rudę, o długości 52 kilometry Budowa tej trasy w górach była nie lada wyzwaniem - wybudowano dziewięć wiaduktów i trzy wydrążone w górach tunele, dodatkowo różnica miedzy przystankiem początkowym i końcowym wynosiła 220 
metrów!. Przez wielu uważana jest za najbardziej malowniczą trasę kolejową w Polsce a jej najpiękniejszy odcinek znajduje się w Nowej Rudzie. Najciekawszy i najwyższy wiadukt lini nr 286 znajduje się w Nowej Rudzie nad doliną rzeki Woliborki. 

Historyczna pocztówka z zabytkowym wiaduktem 

Ciekawostką jest też to że został poprowadzony po łuku, co w XIX wieku było posunięciem wyjątkowym i nowatorskim.Jego długość to ponad sto czterdzieści metrów a rekordowa wysokość to 40m. Wiadukt zbudowany w latach 1879 -1880 był najwyższym wiaduktem w całych Prusach.Najdłuższy wiadukt na tej trasie znajduję się również w Nowej Rudzie (nad Zatorzem) i liczy sobie 185 m długości.W latach 1907–12 trasę nr 286 przebudowano,wykuto drugi nowy tunel przed Wałbrzychem o długości 1601 m – do chwili obecnej (2019r.) jest najdłuższym tunelem kolejowym w Polsce. Podróż pociągiem na trasie kolejowej nr 286 - głównie na jej odcinku z Nowej Rudy w stronę Wałbrzycha, stanowi niebywałą atrakcję a wrażenia podczas przejazdu przez 
trzy tunele i osiem wiaduktów pozostaną na długo w pamięci.

Kościół pw. św. Mikołaja w Nowej Rudzie - zbudowany w latach 1885-1890 jest jednym z piękniejszych przykładów sakralnego neogotyku na Śląsku. Jest to budowla trójnawowa zbudowana  na planie krzyża łacińskiego. Wewnątrz znajduje się bogate neogotyckie wyposażenie. Na skrzyżowaniu naw znajduje się metalowa płyta, pod którą jest grób proboszcza i inicjatora budowy kościoła Ernesta Hoffmanna. Teren przykościelny był miejscem dawnego cmentarza, na którym chowano zmarłych właścicieli zamku a potem dopuszczono do chowania katolickich parafian. Z tego okresu zachowały się trzy płyty nagrobne, które zostały wmurowane w mur przykościelny.                                         

Kościół w 1903 roku

Noworudzki Rynek został w 1995 roku laureatem konkursu - Najładniejszy Rynek Turystyczny w Polsce organizowanego przez wydawnictwo "Rynek turystyczny''.

Dolna pierzeja noworudzkiego rynku. 

Ratusz został zbudowany w 1884 roku, w stylu biedermeierowskim wg. projektu Fredricha z Kłodzka a następnie został przebudowywany w latach 1892-1894. Na zewnątrz ratusza umieszczono fontannę z kamienną misą, którą wieńczy figura św.Floriana patrona strażaków. Rzeźba ta wykonana w 1756 roku, została umieszczona w narożniku ratusza w 1908 roku.Ciekawostką są znajdujące się w ratuszu, gablotki z odciskiem jaszczurki paleozoicznej żyjącej na tutejszym terenie.Gad z karbonu górnego ma nazwę „Datheosaurus Macrourus”. Poniżej górnej pierzei nowrudzkiego rynku,znajduje się charakterystyczna fontanna z rzeźbą z 1909 roku,przedstawiająca Chrystusa i Jana Chrzciciela w scenie chrztu. Okalająca fontannę balustrady, zostały wykute ze strzelińskiego granitu.

Od strony południowo zachodniej za dawnym placem przedzamcza,wznosi się XVI wieczny zamek  - dawna rezydencja baronów von Stillfried-ul.Piłsudzkiego 20.W latach 1700-1730 dokonano przebudowy według projektu znanego włoskiego architekta Andrea Carove.Noworudzki zamek to okazały czteroskrzydłowy budynek z wewnętrznym dziedzińcem i pięcioosiowym portykiem zwieńczonym balustradą, założona na prostokącie z wewnętrznym dziedzińcem.

Po gminie Radków również Nowa Ruda doczekało się ścieżek rowerowych z prawdziwego zdarzenia.

Ścieżka rowerowa do Słupca w sumie liczy sobie około 3,3 km długości i składa się z dwóch odcinków – odcinek pierwszy liczy sobie około 1,9 km a drugi około 1,4 km. Na ścieżce rowerowej są dwa miejsca do odpoczynku, przewidziane dla przynajmniej 8 osób plus stojaki rowerowe. 

Kolejna ścieżka rowerowa od podstaw, powstała od ronda w Ludwikowicach Kłodzkich do skrzyżowania ul.Piłsudskiego z ul. Cmentarną. Poza wytyczoną drogą dla rowerzystów zbudowano zjazdy i niezbędną infrastrukture. Chodniki przy trasie dostosowane są dla osób niepełnosprawnych, zamontowano też nowoczesne oświetlenie.

Polsko-Czeska Super Ścieżka Rowerowa z Nowej Rudy do Broumova

Od ul.Sportowej w Nowej Rudzie, tzw. dolną drogą wzdłuż rzeki Włodzicy prowadzi popularna ścieżka rowerowa która łączy Nową Rudę, Włodowice,Ścinawkę Górną (Zamek Sarny),Tłumaczów (granica państwa), Otovice i Broumov - w Sarnach ścieżka rowerowa łączy się z czerwoną trasą rowerową z Wambierzyc (Radków) do Broumova (19,5 km).

Przy ścieżce rowerowej na całej długości, znajdują się miejsca odpoczynku, tablice, znaki informacyjne, siłownia plenerowa i place zabaw. Trasy realizowane są realizowane w ramach większego projektu „Rowerowy region – Ziemia Noworudzko – Radkowsko – Broumovska” który ma na celu utworzenie jednej wspólnej sieci tras rowerowych po obu stronach granicy. Zamontowano oznakowanie drogowe, barierki ochronne oraz wykonano trzy miejsca odpoczynku dla rowerzystów - stół, ławki, stojaki na rowery, kosze na śmieci. We Włodowicach przy ścieżce rowerowej znajduje się siłownia plenerowa, plac zabaw i drewniana wiata.. Z ścieżki rowerowej korzystają biegacze oraz miłośnicy jazdy na rolkach których najwięcej można spotkać na odcinku z Otovic do Broumova. 

Z Broumova proponuje pojechać dalej cyklotrasą 4020, przez Olivientin (browar Opat), Heřmánkovice, Hynčice do wsi Ruprechtice. Trasa przebiega po drodze z małym ruchem samochodowym a sama wieś Ruprechtice to prawdziwy sudecki klimat z minionej epoki. W sezonie we wsi, w weekend czynne są dwie małe gospody z noclegami. Dla wytrwałych i na górskich rowerach proponuje dotrzeć na wieże widokową na górze Ruprechtický Špičák. Końcowy odcinek przed samym szczytem to wypełnione korzeniami ,,prawie’’ pionowe podejście. (Rowery schowaliśmy w krzakach i na sama gorę wybraliśmy się pieszo )

Kawiarnia ..Biała lokomotywa''.

Kawiarnia ,,Biała lokomotywa'' to malutki, przytulny lokal z 6-cioma stolikami, w którym panuje miła atmosfera z unoszącym się zapachem kawy.Ciekawostką jest bardzo specyficzna lokalizacja kawiarni i jej tarasu ale to wszystko wynagrodzi Leszek Kopcio,podając kawę o jakiej można tylko pomarzyć w większości lokali,nie tylko w Nowej Rudzie.Kawiarnie prowadzi Leszek Kopcio - mistrz baristyki, który od ponad 30 lat związany jest z Nową Rudą. O kawie i sposobach jej przyrządzania wie niemal wszystko. Ściany przytulnej kawiarenki,, Biała Lokomotywa'' zdobi zgromadzona przez właściciela kolekcja ozdobnych łyżeczek.Nazwa kawiarni Biała Lokomotywa została zaczerpnięta z historii miasta,kiedy w 1973 roku do górniczego miasteczka wjechał pociąg pomalowany na biało - tak rozpoczął się Festiwal Studentów Szkół Artystycznych.(historia stała się inspiracją dla poematu Edwarda Stachury pod tym właśnie tytułem).Więcej informacji i zdjęć z festiwalu: --->tutaj.

Miały miejsce 4 edycje tego festiwalu w roku 1971, 1973, 1974 i 1975. Wszystkie polskie wyższe szkoły artystyczne wysyłały na ten festiwal swoich reprezentantów,wybieranych w konkursach wewnątrz uczelnianych (ponad 500 osób).Przez tydzień festiwalowy Nowa Ruda „opanowywana” była przez studentów.Trwały wernisaże, plenery fotograficzne, malarskie, rzeźbiarskie i metaloplastyki.Przygotowywano i przedstawiano spektakle dyplomowe.Odbywały się koncerty muzyczne i happeningi i instalacje artystyczne.Od 2011 roku w Nowej Rudzie odbywa się festiwal „Noworudzkie Bieguny Kultury”,nawiązujący do tradycji Festiwalu Studentów Szkół Artystycznych.Reaktywacja festiwalu nie jest możliwa ale organizatorzy starają się zapewnić wysoką rangę wydarzeń artystycznych podczas festwialu.Noworudzkie Bieguny Kultury są imprezą otwartą.

W miejskiej bibliotece odbyło się spotkanie z Marianem Pankiem wykładowcą Instytutu Sztuk Pięknych w Częstochowie,w 1973 studenta ASP w Krakowie, który w Nowej Rudzie w 1973 roku był pomysłodawcą i wspólnie z kolegami realizował happening „Biała Lokomotywa”. W 2014 roku „Noworudzkie Bieguny Kultury” przekształciły się w imprezę muzyczno-aktorską dzięki udziałowi aktorów warszawskich teatrów Stanisławy Celińskiej, Krystyny Tkacz (w 1971r. studentki krakowskiej szkoły aktorskiej, uczestniczki noworudzkich festiwali) i noworudzianina Krzysztofa Tyńca, którzy zaprezentowali spektakl muzyczny „Nie jesteś sama”, z piosenkami do tekstów Agnieszki Osieckiej.W 2016 roku w ramach „Noworudzkich Biegunów Kultury” z inicjatywy Olgi Tokarczuk i Stowarzyszenia Kulturalnego "Góry Babel" powstał Festiwal Góry Literatury. 

Festiwal odbywa się zarówno w mieście a także plenerowo w ciekawych miejscach gminy Nowa Ruda.Gośćmi festiwalu są literaci polscy i zagraniczni,dziennikarze,tłumacze,twórcy komiksów,ludzie kultury.Podejmowane działania mają na celu aby miasto i gmina Nowa Ruda zajęły znaczące miejsce na mapie wydarzeń kulturalnych Dolnego Śląska i Polski,jak dawne noworudzkie Festiwale Studentów Szkół Artystycznych w latach 70tych.Noworudzki festiwal jest jednym z najdłużej trwających letnich festiwali w Polsce - to osiem dni bardzo bogatej oferty kulturalnej. Spotkania autorskie i warsztaty w 2019 roku odbyły się także w Zamku Książ, Zamku Sarny i w Górach Sowich - schronisku Orzeł w Sokolcu.

    Centrum sportowo - rozrywkowe Nowar

             . 
W Nowej Rudzie przy ul. Piłsudzkiego, w dawnych budynkach zakładów jedwabniczych ,,Nowar''(niemieckie prężne zakłady tekstylne Hermann Pollack"s Söhne) czynne jest od 2015 roku centrum sportowo - rozrywkowe. 
I piętro:- siłownia ( cardia i ćwiczenia siłowe )
- fitness
- strefa SPA ( sauna fińska, sauna infrared, łaźnia parowa, strefa relaksu, prysznice)
- solarium + dodatkowo recepcja, szatnie
II piętro:
- kręgielnia ( 4 tory )
- bar- tor dla samochodów zdalnie sterowanych rc

PODZIEMNA TURYSTYCZNA KOPALNIA WĘGLA - MUZEUM GÓRNICTWA

• PODZIEMNA TURYSTYCZNA KOPALNIA WĘGLA - MUZEUM GÓRNICTWA
• ul. Obozowa 4, 57-400 Nowa Ruda.tel. 74872-79-11
• Czynne: codziennie w godz. 9.00 - 17.00 (7 dni w tygodniu)
Muzeum górnictwa podziemnego w Nowej Rudzie oferuje 500 letnią historię podziemnego górnictwa węglowego w rejonie noworudzkim, będącego najstarszym w obecnych granicach państwa polskiego. Przekaz o istnieniu kopalni węgla, w tym rejonie pochodzi z 1434 roku, jako zapis w księdze miejskiej Nowej Rudy. Muzeum zlokalizowane jest na polu górniczym Piast( Ruben) kopalni Nowa Ruda. Kompleks muzealny byłej kopalni w Nowej Rudzie uzupełniają: stalowa wieża zastrzałowa nad szybem "Lech" oraz czterdziestometrowy odcinek sztolni prowadzącej do szybu Piast II. Budynek Muzeum z salami wystawowymi w których znajdują się eksponaty ze wszystkich dziedzin podziemnego górnictwa węglowego, w tym oryginalna dyspozytornia jako centralny punkt informacji i kierowania ruchem kopalni. Główną atrakcją Muzeum w Nowej Rudzie jest przejazd pociągiem górniczym. Jest to kolej górnicza udostępniona dla turystów jako jedyna w Polsce i czwarta w Europie. Pociąg niegdyś służył do przewozu górników, dzisiaj mogą z niego skorzystać zwiedzający Podziemną Trasę Turystyczną. Pociąg składa się z lokomotywy i trzech wagonów, w których jednocześnie może być przewożonych trzydzieści sześć osób, które mogą doświadczyć niewygód związanych z pracą w kopalni. Zwiedzanie całości zajmuje 1 godz. 15 minut, grupy wpuszczane są co 45 minut. Temperatura w sztolni - 12 stopni, zwiedzający otrzymują kaski ochronne i lampki górnicze.    

                                                                     Na zdjęciach dawniej i obecnie.

Jedyny tego typu obiekt w Polsce i jeden z nielicznych w świecie, bardzo cenny zabytek techniki przemysłowej. Piece szybowe zostały zbudowane w Drogosławiu (Kunzendorf) w 1879 roku i w latach późniejszych,  dobudowywane.Wówczas prażalnia łupku była największym światowym producentem łupku ogniotrwałego, z niego wytapiano materiał, poszukiwany w całej Europie.Relikty pieców szybowych,to dzieło o charakterze prototypowym, ich konstrukcja związana była z wypracowaną w Nowej Rudzie technologią prażenia i wzbogacenia łupku, dostosowaną do miejscowych złóż. Niestety cenne obiekty,obecnie (2019r) systematycznie popadają w ruinę.

   Pole Piast - rejon górny. Na pierwszym planie plac na którym mieściły się obiekty przeróbki węgla, dalej z prawej   plac drzewny

 Lata 60-te ubiegłego wieku: górnicy w drodze na  szyb Lech

Kompleks zabytkowy naziemny po byłej kopalni w Nowej Rudzie uzupełniają:  stalowa wieża zastrzałowa nad szybem "Lech" oraz  czterdziestometrowy odcinek  sztolni prowadzącej do  szybu Piast II. Budynek Muzeum z salami wystawowymi, w których znajdują się eksponaty ze wszystkich dziedzin  podziemnego górnictwa węglowego, w tym oryginalna dyspozytornia jako centralny punkt informacji i kierowania ruchem kopalni. Główną atrakcją Muzeum w Nowej Rudzie, jest przejazd pociągiem górniczym. Jest to kolej górnicza udostępniona dla turystów jako jedyna w Polsce i czwarta  w Europie. Pociąg niegdyś służył do przewozu górników, dzisiaj mogą z niego skorzystać, zwiedzający Podziemną Trasę Turystyczną.

Pociąg składa się z lokomotywy i trzech wagonów, w których jednocześnie może być przewożonych trzydzieści sześć osób, które na pewno mogą doświadczyć niewygód związanych z pracą w kopalni. 

 Dyżurujący zastęp ratowniczy KWK,,Nowa Ruda'' 1991r. (pierwszy z prawej - Z.Sowirower )

Zwiedzanie całości zajmuje 1 godz. 15 minut, grupy wpuszczane są co 45 minut.Temperatura w sztolni - 12 stopni, zwiedzający otrzymują kaski ochronne i lampki górnicze 

Muzeum minerałów w Nowej Rudzie ul. Obozowa 4 - znajduje się w budynku muzeum na pierwszym piętrze. W kolekcji zgromadzono ponad 2700 okazów. Jest to placówka prywatna. Powstała dzięki zaangażowaniu Roberta Borzęckiego, który udostępnił swoją prywatną kolekcję. Obecnie działa pod patronatem Towarzystwa Geologicznego Spirifer.Cała ekspozycja ulokowana jest w kilkunastu nowoczesnych i dobrze oświetlonych gablotach stojących na korytarzu (wewnętrznym balkonie wokół zadaszonego dziedzińca). Kolekcja jest dość obszerna i dokumentuje różne grupy minerałów zarówno krajowe jak i zagraniczne.Ciekawostką muzeum jest to że właśnie tutaj znajdują się szczątki pierwszych polskich dinozaurów,są to kości tzw. „smoka z Lisowic”. W lipcu 2005, podczas penetrowania cegielni w Lipiu Śląskim (Lisowicach) na przedmieściach Lublińca, Robert Borzęcki natrafił m.in. na „kawałki drewna” przypominające jednak budową kości.Okazało się że Robert Borzęcki odkrył pierwsze w Polsce kości dinozaurów.Odkrycie to rzuciło nowe światło na historię życia i ewolucji dinozaurów i gadów ssakokształtnych. Może się zdarzyć, że pokaże nam je sam odkrywca Robert Borzęcki - kolekcjoner amator z Warszawy, specjalizujący się w minerałach. Strona Minerałów: www.redbor.pl

Góra Świętej Anny 647 m n.p.m.Szczyt w południowo-zachodniej Polsce w Sudetach Środkowych, w paśmie Wzgórz Włodzickich.Wzniesienie położone jest nad Nową Rudą od strony południowej,stanowiąc wyjątkowy punkt widokowy na panoramę okolicy. Poniżej szczytu, barokowa kaplica Św. Anny z XVII wieku i zbudowane w1903 roku w stylu szwajcarskim -  schronisko Annabaude.

Na zdjęciu z lewej schronisko, kaplica i z prawej budynek dawnej gospody.Na samej górze  wieża widokowa - 1921 rok.

W 1911 roku na Górze Anny zbudowano wieżę widokową. Wysokość wykonanej z czerwonego piaskowca budowli to 14 metrów.Na taras widokowy wiedzie 81 stopni.W dolnej części wieży usytuowana jest konstrukcja dachowa.Z wieży widokowej przy ładnej pogodzie można podziwiać pasma górskie Sudetów: Śnieżkę w Karkonoszach, Góry Sowie, Góry Izerskie, Masyw Śnieżnika, Góry Stołowe i Bystrzyckie.

Schronisko prawdopodobnie jest na sprzedaż.Schronisko i sąsiedni murowany budynek to historyczne obiekty z olbrzymim potencjałem - czekają na nowego właściciela (cena 1,6mln w 2017r.

          MUZEUM PROF. JOSEPHA WITTIGA

Muzeum Wittiga - ul. Słupiecka.Muzeum zostało otwarte w maju 1997 roku.W pomieszczeniach parteru przygotowano dwie sale ekspozycyjne.W jednej z nich prezentowana jest wystawa biograficzna, w drugiej zaś na podstawie zdjęć archiwalnych odtworzono dawne wnętrze, przypominające otoczenie w jakim żył i mieszkał Joseph Wittig - wybitny doktor filozofii i teologii, poeta, piewca Ziemi Kłodzkiej. 

Pamiątki po pisarzu oraz część książek przekazanych została na wystawę przez rodzine. Joseph Wittig urodził się w Słupcu-Dolinie (d. Neusorge), kochał strony rodzinne, dał temu wyraz w opowiadaniach sławiących piękno tej ziemi "krainy cudów, krainy Boga". Oprócz pisania opowiadań opracował kronikę Nowej Rudy, historię Słupca, drukował wiele na łamach czasopism lokalnych.
Kontakt: tel. 509100183. Czynne: codziennie (oprócz poniedziałku) w godz. 10.00 - 17.00.

Góra Wszystkich Świętych.  Kamienna wieża widokowa  

Już w roku 1889 na Górze Wszystkich Świętych, która była celem licznych wycieczek mieszkańców Słupca wybudowano mini-wieżę widokową o wysokości 2,8 m. Dwadzieścia lat później słupiecka sekcja GGV wysunęła projekt wybudowania nowej i wyższej wieży, w 1913 roku ukończono budowę wieży i nazwano ją imieniem feldmarszałka Helmuta von Moltke.Wieża zbudowana jest z miejscowego czerwonego piaskowca, ma 15m wysokości a szczyt zwieńczony jest galeryjką widokową z której można podziwiać piękne górskie panoramy. Do wieży najłatwiej dojechać jadąc ze Słupca w kierunku Ścinawki a jeśli spacerkiem to najlepiej czerwonym szlakiem turystycznym. W dniu 11 września 2011 roku odbyło się uroczyste otwarcie wieży po remoncie. Nowa Ruda, wspólnie z gminą Radków, Parkiem Narodowym Gór Stołowych i czeskim Broumovem realizują projekt "Widoki bez granic" w ramach którego powstał szlak spacerowy „ dwie wieże” łączący punkt widokowy na Górze Wszystkich Świętych z wieżą na Górze Świętej Anny.Obok wieży czynne było niewielkie schronisko Lucasbaude, które po wojnie zostało rozebrane. W Wzgórzach Włodzickich istniały przed wojna jeszcze dwa schroniska - na Annie i na Górze Włodzickiej .

Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej na Górze Wszystkich Świętych (Kościelcu) położone jest w Sudetach Środkowych w paśmie Wzgórz Włodzickich. W 1680 roku mieszkańcy Słupca postanowili wybudować kościół, jako podziękowanie za ocalenie z zarazy szalejącej po Ziemi Kłodzkiej. W XVIII wieku zamieszkali tu pierwsi pustelnicy, w specjalnej pustelni obok świątyni. Pierwszym znanym był Onufry Roter (1687-1761). Od 1885 do 1930 w pustelni przebywał pustelnik Anton Hertelt, znany jako brat Felix. 

Dzisiaj upamiętnia go tablica pamiątkowa, wmurowana w ścianę kościoła.W okresie powojennym sanktuarium straciło na znaczeniu, w latach 80-tych był już całkowitą ruiną.Do ponownego ożywienia Góry Wszystkich Świętych przyczynił się w latach 90-tych wikariusz z miejscowej parafii ks. Józef Siemasz.

 To on podniósł z ruin kościół, który następnie stał się Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej. Dokonał wprost niewiarygodnego zadania, bowiem z gruzowiska zarośniętego chaszczami stworzył na nowo piękną świątynię.

Dzielnica Słupiec: w Nowej Rudzie znajduje się najwyższa ściana wspinaczkowa w Polsce (58,8 m) utworzona na dawnym szybie Kopalni Nowa Ruda.Będący symbolem miasta i regionu Szyb Nowy I, od października 2014 roku uzyskał nową turystyczno - rekreacyjną funkcję. Dla zainteresowanych udostępnione zostały dwie ścianki – wewnętrzna, usytuowana wewnątrz wieży żelbetowej z 11 drogami wspinaczkowymi oraz zewnętrzna, wykonana bezpośrednio na betonowej elewacji wieży szybowej. Wieża oddana do użytkowania w roku 1967 - służyła do końca istnienia pola Słupiec kopalni Nowa Ruda, tj. do roku 2000. Osoby będące po raz pierwszy na ściance wspinaczkowej mogą liczyć na pomoc operatora ścianki.Ścianka czynna jest od kwietnia do października w godz. od 10.00 do 20.00, w zależności od sprzyjających warunków pogodowych.W każdą środę odbywają się szkolenia podstawowe dla osób początkujących z asekuracji w układzie na wędkę. Szkolenia odbywają się co 2 godziny od 10.00 do 18.00. Każda grupa może liczyć maksymalnie 6 osób. Szkolenia są bezpłatne przez okres dwóch miesięcy od otwarcia obiektu.

 CENTRUM TURYSTYCZNE    -    centrum.ng.pl

Noworudzka baza sportowa to nowoczesny,wielofunkcyjny obiekt sportowy,który stwarza idealne warunki na przeprowadzenie zajęć w wielu dyscyplinach.Oranizowane są tutaj zgrupowania i obozy sportowe dla Polskich Związków i Stowarzyszeń Sportowych, Okręgowych Związków Sportowych oraz Klubów Sportowych.Szeroka oferta organizacji obozów sportowych, kondycyjnych, specjalistycznych, a także kolonii letnich, białych i zielonych szkół.To świetnie zorganizowane, kompletne zaplecze treningowe,idealne do organizacji zawodów, zgrupowań i obozów dla sportowców różnych dyscyplin z kraju i zagranicy.Noworudzki CTS to miejsce zapewniające maksymalną wygodę,wszystkie obiekty znajdują się w jednym miejscu.Obiekt jest w stanie przyjąć jednocześnie 260 osób, oferując pełny komfort i możliwość korzystania ze wszystkich obiektów sportowych i bogatego zaplecza odnowy biologicznej. 

Basen Aqua Centrum z 25 metrowym basenem sportowym 8 torowym, 20 metrowy basen rekreacyjnym z 60 metrową zjeżdżalnią, biczami wodnymi, gejzerami oraz stacją masaży wodnych. Noworudzki CTS jest organizatorem imprez rangi międzynarodowej i ogólnopolskiej. Między innymi VI Mistrzostwa Świata Juniorów w Akrobatyce Sportowej Nowa Ruda 1999r, Meczy Międzypaństwowych w Karate Kyokushinkai IFK i Akrobatyce Sportowej, Mistrzostwa Polski w Szachach, Ogólnopolskie Turnieje Kwalifikacyjne i Mistrzostwa Polski w Tenisie Stołowym, Górskie Mistrzostw Polski w Kolarstwie Szosowym, Mistrzostwa Polski w Skokach na Trampolinie i w Skokach na ścieżce, Mistrzostw Polski w Karate w Kyokushinkai IKF, współorganizator VII Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży w Sportach Halowych (Akrobatyka Sportowa), Korespondencyjne Mistrzostwa Polski w Pływaniu, Mistrzostwa Polski Juniorów Polskiej Federacji KYOKUSHIN- KAN Karate, Mistrzostwa Polski w Warcabach Klasycznych, Gala Sportów Walki, a także Turnieje Tańca Towarzyskiego.

Hala widowiskowo – sportowa (50 x 23,50 m) Hala treningowa (30 x 17,50 m).Bieżnia tartanowa wraz z urządzeniami lekkoatletycznymi:dwie skocznie w dal, skocznia do skoku wzwyż, dwa stanowiska do pchnięcia kulą. Dwa boiska do piłki plażowej oraz boisko wielofunkcyjne ze sztuczną nawierzchnią i oświetleniem.CTS posiada pełno wymiarowe boisko piłkarskie ze sztuczną nawierzchnią, oświetleniem i trybunami wykorzystywane głównie przez miejski klub Piast Nowa Ruda. Przy głównej płycie wybudowano bieżnię wraz z montażem urządzeń lekkoatletycznych oraz dwa boiska do piłki plażowej i boisko wielofunkcyjne. Kompleks uzupełniają dwa parkingi, chodniki oraz nowe trybuny wraz z oświetleniem. 

Centrum turystyczne przy ul.Kłodzkiej powstało głównie dzięki kopalni Nowa Ruda. W słupieckiej kopalni wydobycie węgla trwało najdłużej z całego Zagłębia Noworudzko-Wałbrzyskiego.
CENTRUM TURYSTYCZNE - www.centrum.ng.pl ul.Kłodzka 16, 57-400 Nowa Ruda.Tel. 74872 60 10, 972 30 99 Czynne:pon-ptk 8.00-22.00, soboty, niedziele, świeta 11.00 -22.00

Przez miasto Nowa Ruda i najbliższe okolice prowadzą szlaki turystyczne:
.zielony:
• - na Górę Anny - pkt GOT 4/2
• - na Górę Wszytkich Świętych - pkt GOT 8/6,
• - na Górę Włodzicką - pkt GOT 11/7
• - do Świerków Dolnych - pkt GOT 14/12
. żółty:
• - na Górę Anny - pkt GOT 4/2
• - do Tłumaczowa - pkt GOT 10/10
• - na Boguszę - pkt GOT 3/2
• - do Zdrojowiska - pkt GOT 6/6
. czerwony:
• - z przełęczy Woliborskiej na przełęcz Jugowską. 

  Pałac w Bożkowie-gmina Nowa Ruda. 

Pałac w Bożkowie był jednym z najbardziej zadbanych niemieckich zamków na Ziemi Kłodzkiej i Dolnym Śląsku.

 Pałac to neobarokowa budowla składająca się z kilku obiektów, z bardzo ciekawymi i oryginalnymi wieżami.W obecnym kształcie powstał w latach 1787-91. Jest to obecnie rezydencja barokowo-klasycystyczna z potężną wieżą od strony północno-wschodniej oraz drugą mniejszą od strony północno-zachodniej. 

Widok na Bożków w okresie międzywojennym..

Pałac posiada trzy kondygnacje i zbudowany jest na planie nieregularnym.Przed wojną piękny pałac należał do rodziny von Magnus, poniżej zdjęcie z okresu międzywojennego, z pogrzebu Franza von Magnus - jednego z ostatnich właścicieli pałacu w Bożkowie.

Po wojnie zamek w Bożkowie przez długie dziesięciolecia pełnił funkcje szkoły rolniczej, w tym okresie część zabytkowego wyposażenia została bezpowrotnie zdewastowana.Po zamknięciu szkoły starostwo kłodzkie wynajęło wyjątkowo cenny zabytek zagranicznemu inwestorowi, wynajem okazał się totalną klapą. Po trudnej batalii i odzyskaniu pałacu w 2005 roku, starostwo postanowiło sprzedać pałac za....  2mln zł. Wkrótce po nabyciu nowy zagraniczny ,,inwestor'' zaoferował sprzedaż pałacu ale już za 22 mln zł. Od 2010 roku zamek w Bożkowie, ma nowego kolejnego ale już polskiego właściciela, niestety zła passa dla zabytku i jego smutna szara rzeczywistość nadal się utrzymuje. Mimo bardzo złego stanu Pałac w Bożkowie może nadal zachwycać wyjątkową i oryginalną architekturą.

 Wnętrze pałacu w Bożkowie.