Srebrna Góra - Perła Gór Sowich

Srebrna Góra położona jest w malowniczej i stromej Srebrnej Dolinie,która oddziela Góry Sowie od Gór Bardzkich. Miejscowość ciągnie wzdłuż widokowej szosy z Ząbkowic Śląskich do Nowej Rudy,wspinającej się serpentynami na Przełęcz Srebrną.W czasie pobytu w tej historycznej miejscowości z niecodziennym klimatem, na każdym kroku czuje się tu historie. Perła Gór Sowich,od kilku lat pozytywnie zmienia swoje oblicze i przyciąga coraz większa ilość turystów, odwiedzających te dawne historyczne miasteczko z niecodziennym klimatem.

Srebrna Góra to dawna osada górnicza, związana z eksploatacją rudy srebra (w 1331 roku otrzymała przywileje górnicze). W 1536 roku osada otrzymała prawa miejskie i herb. Najwyższym wzniesieniem Srebrnej Góry jest Góra Warowna położona na wysokości 686 m.n.p.m. Na szczycie góry znajduje się rdzeń rozległego zespołu fortecznego Twierdzy Srebrnogórskiej - Fort Donjon.

 Srebrna Góra (Góra Warowna) górna część  fortu Donjon.

Największą atrakcją Srebrnej Góry i jedną z najważniejszych na Dolnym Śląsku jest Twierdza Srebnogórska. Ciszę i spokój w dawnym miasteczku a obecnie wsi, przerywa od czasu do czasu huk z armat i wystrzały z muszkietów a pierwszego maja zamieszanie robi tutaj pochód pierwszomajowy jak w dawnym PRL- u. W czerwcu w Srebrnej Górze odbywa się festyn, połączony z rekonstrukcją bity o Srebrną Górę. Warto w tym czasie zarezerwować sobie wolny weekend i odwiedzić Srebrną Górę.Twierdze Srebrnogórską warto zwiedzić nie tylko w czasie jej święta, na turystów czeka tu wiele atrakcji prze cały sezon. Zobacz film i poczuj klimat święta, Twierdzy Srebrnogórskiej.

Pierwszego maja Srebrna Góra zamienia się w Zjednoczoną Rewolucyjną Republikę Srebrnogórską i jak co roku jest w tym dniu wesoło, z pompą i w retro klimacie.Tradycyjnie już z Przełęczy Srebrnej do miasteczka podąża pochód pierwszomajowy prowadzony przez  orkiestrę dętą,z udziałem regimentu srebrnogórskiego oraz tłumu wesołych, poprzebieranych przyjaciół i miłośników Zjednoczonej Rewolucyjnej Republiki Srebrnogórskiej.W programie także zabawy dla dzieci, występy szczudlarzy, teatr ognia, mażoretki, rockowy koncert orkiestry dętej a  dla uczestników pochodu pamiątkowa legitymacja Zjednoczonej Rewolucyjnej Republiki Srebrnogórskiej i wiele wiele innych atrakcji.

Od wielu lat Srebrna Góra jest popularnym ośrodkiem turystycznym,bardzo atrakcyjnym krajoznawczo i krajobrazowo.Z wielu punktów Srebrnej Góry,roztaczają się piękne panoramy na okolicę,Góry Bardzkie i Przedgórze Sudeckie.Dolna zabudowa Srebrnej Góry od strony Budzowa, położona jest na wysokości 360-370 m.n.p.m a górna sięga do Przełęczy Srebrnej,na wysokość 586 m.n.p.m.

Twierdza Srebrnogórska to najwyżej położona twierdza obronna w Europie,wraz z Twierdzami w Nysie, Kłodzku i Świdnicy, miała strzec dostępu do Kotliny Kłodzkiej. Powstała w latach 1765-1777, na polecenie króla pruskiego FryderykII i składała się z sześciu fortów.

                                Srebrna Góra - żołnierze w forcie Ostroróg w drugiej połowie XIX wieku.

Twierdza Srebrnogórska, to jeden z najciekawszych obiektów architektury militarnej w Polsce i Europie, znacznie większa od twierdzy kłodzkiej.Twierdza Srebrnogórska została uznana za pomnik historii w 2004 roku. Nowatorskie dzieło z XVIII wieku, jest wyjątkowym zabytkiem architektury militarnej, w skali całej Europy. Cztery tysiące robotników, pracowało nieprzerwanie przez 12 lat (1765 -1777) a koszt budowy to blisko 1 700 000 talarów, była to suma na owe czasy astronomiczna.

Załoga twierdzy tylko raz w swojej historii, zmuszona została do obrony w 1807 roku w czasie wojny z armią napoleońską.Pomimo ogromnych zniszczeń i spalenia całej miejscowości, twierdza nigdy nie została zdobyta.Twierdza Srebrnogórska była porównywana do umocnień Gibraltaru i zyskała miano „Śląskiego Gibraltaru” - nazwa ta często przewijała się w XIX wiecznych opisach twierdzy.

Podczas zwiedzania fortu Donżon, spotkać można pruskiego piechura, który huknie z muszkietu - w ramach zwiedzania, można wziąć udział, w pokazach ładowania karabinu strzałkowego, zobaczyć salwę armatnią i obejrzeć podziemne kazamaty.

                  Sowiogórskie Towarzystwo Historyczno - Krajoznawcze - Regiment Srebrna Góra

W Srebrnej Górze uwagę przykuwa ciekawa architektura małomiasteczkowej, zabytkowej zabudowy centrum miejscowości.Ulica Górne Miasto to budynki,po dawnych koszarach wojskowych z XVIII wieku (remontowane w XIX wieku),tworzą ciąg piętrowych domów,niektóre kamienice zachowały kamienne portale.Po wojnie mieściły się tu ośrodki wczasowe i kolonijne. 

W centrum miejscowości, w jednym z budynków mieści się, Centrum Turystyki Niekonwencjonalnej a pozostałe są po remoncie lub na niego czekają. Naprzeciwko budynku plebani, znajdziemy kamienny pomnik ku pamięci niemieckich żołnierzy, poległych podczas I wojny światowej. 

                                Srebrna Góra - miejsce z pomnikiem .

W kamienicy przy ul.Letniej 27, mieściła się  komendantura Twierdzy Srebrnogórskiej, zamieniona później na ratusz miejski w Srebrnej Górze.

                     Pocztówka z początku XX wieku, z prawej za drzewami budynek ratusza miejskiego w Srebrnej Górze

Sakralnym zabytkiem Srebrnej Góry jest dawny kościół ewangelicki (XVI w., przebudowany w XIX w.), którego patronem był św. Michał.Obecnie po adaptacji przeprowadzonej w latach 2006-2007,w dawnym kościele odbywa się szereg różnorodnych imprez kulturalnych przyciągających widownię o zasięgu zarówno lokalnym jak i regionalnym. Kościół parafialny św. Piotra i Pawła to orientowany,murowany,jednonawowy z dwoma bocznymi kaplicami,z wieżą od zachodu przykrytą kopulasty hełm. Późnobarokowe i klasycystyczne wyposażenie składa się z ołtarza głównego i dwóch bocznych, ambony, chrzcielnicy i prospektu organowego. Warto zwrócić uwagę na dwie płaskorzeźby z widokami Srebrnej Góry podczas oblężenia w 1807 roku i po odbudowie.

Kościół parafialny św. Piotra i Pawła na historycznej pocztóce z  XIX wieku.

W Srebrnej Górze,warto  zobaczyć wyjątkowe wiadukty kolejowe - pozostałość po Kolei Sowiogórskiej - której rys historyczny zamieszczony jest poniżej. Wiadukt Srebrnogórski (27 m wysokości) - to jeden z dwóch potężnych wiaduktów wybudowanych, na odcinku Srebrna Góra Miasto - Srebrna Góra Twierdza.

 Wiadukt dolny - Żdanowski.

Jest on łatwo dostępny - dojście pieszo około 5-10 minut, od głównego górnego parkingu, do położonej z lewej strony (od Srebrnej Góry), leśnej drogi. Na Wiadukcie Srebnogórskim (Katarzyny), można spotkać alpinistów, doskonalących swoje umiejętności. Zjazd na linie,z 30-metrowego wiaduktu kolejki zębatej, to emocjonująca zabawa, stanowiąca wprowadzenie w techniki alpinistyczne.

.W Srebrnej Górze, amatorzy górniczych  poszukiwań, minerałów, mogą  skorzystać z ciekawej propozycji, jest to wyprawa ,,Szlakiem dawnych kopalni srebra". Celem wyprawy jest poszukiwanie rudy srebra, na tereny starej kopalni srebra "Sztolnia Samotnik" i "Doliny Chłopiny",wyprawa daje możliwość cofnięcia się w czasie, do XIV - XVI wieku.

W Srebrnej  Górze, znajduje się wspaniałe miejsce, do wykonywania lotów na paralotni - dla wielu jest to nie tylko ulubione hobby, ale również sens życia i jedna wielka podniebna przygoda. Startowisko, leży na wysokości 540 m n.p.m. i wystawione jest na kierunki E-NE.Najlepsze warunki do latania, występują wiosną i jesienią.Najlepszy czas, do latania termicznego jest wtedy,kiedy wieje wiatr E z siłą ok. 3-5 m/s.Natomiast loty żaglowe, najdłuższe są przy wietrze NE ok. 4-6 m/s.Więcej info., na stronie o zawodach i paralotniarstwie w Srebrnej Górze: www.ppsg.com.pl

Srebrna Góra jest doskonałym miejscem na wycieczki rowerowe, piesze, rajdy konne, w lecie czynny jest basen odkryty u podnóża miasteczka.Srebrna Góra posiada bogatą i zróżnicowaną  bazę noclegową,dla każdego znajdzie się miejsce, z odpowiednim standardem i ceną - na,,każdą kieszeń''. 

Zmęczeni marszem mogą poruszać się w Srebrnej Górze w sezonie turystycznym, lokalną kolejką Fortfan Ekspres. Dla amatorów sportów ekstremalnych, przygotowany jest park linowy, tuż przed bramą wejściową na Twierdzę. Park Tyrolkowo oferuje ekstremalne przejazdy na linach 570 metrową trasą wśród drzew i historycznych murów a wszystko to z widokiem na najpiękniejszą panoramę Gór Sowich i Bardzkich. Na odważnych czeka 10 zjazdów tyrolskich: jedna treningowo-szkoleniowa oraz 9 podstawowych, liczących łącznie 570 metrów długości. Pojedyncze etapy mieszczą się w przedziale 20-130 metrów. Szczegóły www.tyrolkowo.pl

Warto  przyjechać do Srebrnej Góry i warto tutaj wracać.W skrócie - co można zobaczyć w Srebrnej Górze:
*Zabytkowe Wiaduktu kolejki Sowiogórskiej.
*Twierdze Srebrnogórską i ukryte w lesie Ruiny szańców,wałów i fortec pomocniczych.
*Zabytkowe kamieniczki Srebrnej Góry – najstarsze z XVIw.,
*Zabytkowy barokowy kościół katolicki Św. Piotra i Pawła 1729-1731.
*Były kościół ewangelicki, obecnie SPA – Srebrnogórska Przestrzeń Artystyczna.
*Zimą warto do Srebrnej Góry przyjechać na trasy narciarzy biegowych a w lecie na trasy rowerowe.

                                    Przyjeżdżajcie do Srebrnej Góry, na zdjęciu zapraszają jej mieszkańcy.

Trasy rowerowe w Srebrnej Górze, adresowane są głównie dla doświadczonych rowerzystów, przygotowanych kondycyjnie do pokonania znacznych przewyższeń.Pokonując trasy rowerowe w Srebrnej Górze i w jej okolicy, zobaczymy malownicze widoki i natkniemy się na zabytkowe ruiny wysuniętych fortów.

Ścieżki Enduro w Srebrnej Górze to bardzo ciekawa propozycja. Wybierając się na wybraną trasę, mamy do wyboru, rowerem około 30-45 min, w zależności od trasy, albo.... w 5 minut, za całe 10 zł i wjeżdżamy terenowym samochodem. Wypożyczalnia rowerów i więcej informacji: Trasy Enduro Srebrna Góra by Kellys - PM Bike Experts   Srebrna Góra ul. Polna 14   Tel.725 780 232

Trasy Strefy MTB Sudety w obrębie Przełęczy Srebrnej: Trasa niebieska,Trasa żółta,Trasa czarna i Trasa czerwona.

                            Trasy narciarstwa biegowego w Górach Sowich - Trasy w Srebrnej Górze.

                      Ratrak wyjeżdża  z trasy ,,Muflon,, -  Mała Przełęcz Srebrna obok górnego parkingu.- 22 styczeń 2013.

Już parę ładnych lat temu w Srebrnej Górze wyznaczono trasy rowerowo-narciarskie wokół Twierdzy Srebrnogórskiej i na Wojennej Drodze - położonej już w Górach Bardzkich. Zaznaczyć należy że była to bardzo dobra inicjatywa w wspomnianym okresie, która wraz z trasami  StrefyMTB w Głuszycy była pionierską  i konkretną inicjatywą w całym rejonie sowiogórskim - wydane zostały mapy z tarasami i wyznaczonych punktach zamontowano tablice informacyjne. Czwartego września 2004 roku podczas „Maratonu Sowiogórskiego” w którym miałem przyjemność brać udział - zostały oficjalnie otwarte trasy rowerowe i narciarskie wokół Srebrnej Góry -  trasy: „Wokół Donżonu” ,  „Wokół Ostrogu”  i „Dziewięć Buków”. Są one zaplanowane w formie pętli tak, że punkt startu jest zarazem końcem trasy. Równocześnie została wydana mapa „Okolice Srebrnej Góry”, w której zostały zawarte plany tras rowerowych jak i narciarskich. W chwili obecnej trasy te mogą być nadal wykorzystywane jako narciarskie ale są to głównie trasy rowerowe. 

                         Mała Przełęcz Srebrna obok górnego parkingu widok na początek  trasy ,,Muflon,, -  22 styczeń 2013.

Gmina Stoszowice wspólnie ze strażakami z Budzowa i innych miejscowości postanowili w okresie zimowym promować trasy narciarstwa biegowego w Srebrnej Górze. Z inicjatywy tychże strażaków powstał Bieg św. Floriana , odbywał się na trasie  Dziewięć  Buków i na trasie Muflon.Impreza przetrwała do czasów obecnych -  poniżej plakat z biegu w 2013 roku o puchar wójta gminy Stoszowice. 

Sztandarowa trasą narciarstwa biegowego w Srebrnej Górze, była trasa Muflon po której odbył się w 2013 roku  Bieg św.Floriana. Trasa jest pętlą która rozpoczyna się przy forcie Chochoł Mały (680 m.n.p.m.) i prowadzi do Przełęczy Pod Gołębią (810 m.n.p.m.) - gdzie jest punkt zwrotny trasy.

                                    Początek pętli  trasy ,,Muflon - Chochoł Mały - 22.01.2013r.

Trasa ta nie jest trudna ale wymagająca kondycyjnie, niespodzianką zawsze biedzie stan trasy na pierwszym odcinku od parkingu do Chochoła Małego, trasa polecana jest zarówno początkującym jak i zaawansowanych biegaczom, urozmaicona w terenie. Zaczynając trasę lewą stroną pętli będziemy biegli lekko pod górkę a powrót to odcinki prawie płaskie lub pochylone lekko w dół, a więc bez trudnych zjazdów. W sezonie 2014/2015 roku nastąpiła korekta tras, oficjalna trasą w Srebrnej Górze została jedynie trasa Dziewięciu Buków.

Trasa  biegowa Dziewięciu Buków -->Mapa trasy <-- Początek tej trasy znajduje się na  Przełęczy Srebrnej (568 m n.p.m.) i zaczyna się koło Mostu Żelaznego (Srebrna Góra od strony Nowej Wsi). Przebiega poprzez urokliwe miejsca leżące w Górach Bardzkich a środek jej wypada na Przełęczy Wilczej (532 m n.p.m.). Trasa nie jest trudna ale dość długa i stanowi pętlę. Na Przełęczy Srebrnej nie znajdziemy dużo miejsc parkingowych ale dalej w stronę fortów znajduj się duży parking i punkt gastronomiczny i miejsca noclegowe. Trasa narciarska jest regularnie ratrakowana i kładziony jest na niej ślad, długość trasy 10.2 km.
 

                           Srebrna Góra dawniej........

                                                           O historii Twierdzy Srebrnogórskiej

 Rozpiętość całego kompleksu Twierdzy Srebrnogórskiej, wynosiła prawie 3 km. W obrębie fortyfikacji, wydrążono 9 studni, z których najgłębsza, 84 metrowa usytuowana była na terenie Fortu Ostróg. Twierdzę uzbrojono, rok po zakończeniu prac budowlanych, w 1778 r. Do obrony warowni ,służyć miało 264 dział, haubic i moździerzy. 

                                                             Widok na Fort Ostroróg -  od strony fortu Donżon. 

We wnętrzu twierdzy mogło przebywać około 4000 żołnierzy w 350 pomieszczeniach.Twierdza miała własny lazaret, piekarnię, browar i była samowystarczalna nawet na 6-8 miesięczne oblężenie. Największą jej wartością jest oryginalność i jednorodny charakter budowli obronnej pod względem tego typu rozwiązań technicznych. Twierdza w Srebrnej Górze stanowi zwarty i zintegrowany zespół forteczny, który bez większych zmian i modernizacji przetrwał do naszych czasów, co jest wyjątkiem i rzadkim przypadkiem w skali Polski i Europy. Donjon główny fort twierdzy, składał się z czterech cylindrycznych wież połączonych kurtynami, z której każda liczy sobie 30 m wysokości, przy 12 m. grubości murów u podstawy. W Donjonie znajdowało się centrum dowództwa i obrony Warowni.W 1913 roku w Forcie Ostróg zostało zbudowane schronisko młodzieżowe stanowiące w tym czasie największy tego typu obiekt w Niemczech. W okresie międzywojennym zyskało opinie  wzorcowego schroniska młodzieżowego, obiekt posiadał  126 miejsca noclegowe.

                             Na dwóch zdjęciach widzimy Schronisko Młodzieżowe ( Jugendburg )  w Forcie Ostroróg.

W latach 1830 – 1848, na terenie twierdzy, w murach Donżonu, funkcjonowało pruskie więzienie polityczne i kryminalne. Najsławniejszym więźniem politycznym był Fritz Reuter (żył w latach 1810 - 1874), który został tu osadzony 15 listopada 1834 roku, za działalność w liberalnej korporacji studenckiej "Germania". Ze względu na zły stan zdrowia, w lutym 1837 roku został przeniesiony do twierdzy w Głogowie, gdzie panowały lepsze warunki. Kilkadziesiąt lat później, w Forcie Donżon, powstała Izba Pamięci Fritza Reutera.

                          Popularna widokówka z Srebrnej Góry z wizerunkiem Franza Reutera.

Innym znanym więźniem politycznym, był Wilhelm Wolff. Przebywał tu w latach 1835 - 1838. Był znanym publicystą i działaczem społecznym i osobistym przyjacielem Karola Marksa i Fryderyka Engelsa. W 1867 roku Twierdza w Srebrnej Górze, została opuszczona przez wojsko, do jej upadku przyczynił się  rozwój techniki artyleryjskiej, w wyniku którego obiekt, stracił swoją dotychczasową rangę.W twierdzy, pozostawiono niewielki garnizon i na jej terenie, urządzono poligon artyleryjski, co spotkało się z silnymi protestami miejscowej ludności. 

Pod koniec XIX wieku, Twierdza Srebrnogórska stała się atrakcją turystyczną. Wiązało się to z rozwojem połączeń kolejowych i otwarciem w 1902 roku, trasy Kolejki  Sowiogórskiej. Powstała w ten sposób, kolejka Sowiogórska, łączyła stacje początkową w Dzierżoniowie, ze stacją końcową w Ścinawce Średnią.Odcinek kolejki zębatej ze Srebrnej Góry na Przełęcz Srebrną, pokonujący ok. 200 m różnicy wzniesień, stał się swoistą atrakcją turystyczną, a równocześnie udostępniał rejon twierdzy i grzbietu obu pasm górskich. Między stacjami, dolną (Miasto) i górną (Forty) użyto tzw. trzeciej szyny zębatej, było to nowatorskie rozwiązanie na światową skale. 

     Widok na Ostroróg od strony fortu Donżon - na dolnej części pocztówki widoczne tory kolejki Sowiogórskiej.  

W okresie międzywojennym, Srebrna Góra była dobrze zagospodarowanym letniskiem, przystosowanym do przyjmowania licznych gości. W mieście był wodociąg, kanalizacja i oświetlenie elektryczne. Srebrna Góra stała się popularna w zimie. Z Ostrorogu prowadził tor saneczkowy, drugi z Chochoła Małego do doliny Chłopiny, gdzie znajdowały się polecane tereny narciarskie.Czynna był również skocznia narciarska o punkcie krytycznym 30 m. Za najbardziej malowniczy zakątek, bardzo chętnie odwiedzany, o każdej porze roku, uchodziła dolina Chłopiny, dziś zupełnie zapomniana.W latach 1894-1945 ukazywała się w Srebrnej Górze gazeta „Silberberger Staadtblatt”     

                                              Stadt Silberberg - widok na miasteczko w okresie międzywojennym

Liczba turystów wzrastała i w latach trzydziestych XX wieku, Twierdzę zwiedzało już około 50000 turystów rocznie.Dla nich przygotowano, muzeum broni oraz platforma widokową z której również obecnie, można podziwiać wspaniałe widoki na szczyty Gór Bardzkich, Sowich i część Przedgórza Sudeckiego. Na trenie całych ówczesnych Niemiec niezwykle prężnie  rozwijał się ożywiony ruch turystyczny, do atrakcyjnych terenów w Sudetach, do których niewątpliwie zaliczane były Góry Sowie i jego perła - Srebrna Góra, przyjeżdżały prawdziwe tłumy, które niczym szarańcza wylegały na ówczesnych dworcach kolejowych, z tą różnica że nie siały spustoszenie, jedynie pozostawiali spore ilości marek. Do obsługi tak znacznego ruchu turystycznego w 1885 roku w Donżonie, powstała restauracja, która w okresie międzywojennym mogła pomieścić nawet 300 gości !!!.

                                                                 Restauracja na dziedzińcu  Fortu Donjon.

Rozwój turystyki, przyczynił się do prowadzenia prac konserwatorsko-rewitalizacyjnych i remontowych, obejmujących prawie wszystkie obiekty forteczne, niewątpliwie przyczyniło się to, do przetrwania obiektu do czasów obecnych

                                                                  Na zdjęciu mury  fortecy po renowacji.

Okres  II wojny światowej w  Twierdzy Srebnogórskiej  i całych Gór Sowich to tragiczna karta w dziejach  i w jej  fortach zlokalizowano Oflagi i obózy karne o zaostrzonym regulaminie i specjalnym systemie nadzoru. Wielu więźniów  pobyt w twierdzy przepłaciło ciężkim losem i śmiercią w srebrnogórskich kazamtach. W oflagu w Srebrnej Górze przebywali wybitni, wysokiej rangi polscy oficerowie wzięci do niewoli w 1939 roku: kontradmirał Józef Unrug - wybitny polski marynarz i patriota,

   Kontradmirał Unrug (z lewej) wita w Gdyni marszałka Piłsudskiego powracającego z rodziną z Madery. Marzec 1933 r. -  N.A.C

komandor Stefan Frankowski  (pośmiertnie odznaczony Krzyżem Złotym Orderu Wojennego Virtuti Militari  i awansowany do stopnia kontradmirała, zmarł w 1940 roku w Bielawie - niemieckim szpitalu w Górach Sowich, generał dywizji Tadeusz Piskor -  dowódca Armii,,Lublin'',  kontradmirał Włodzimierz Steyer i wielu innych.  Oflag nie był zbyt liczny, ale pilnie strzeżony i o zaostrzonym rygorze. Przebywało w nim ok. 170 oficerów oraz ok. 120 podoficerów i szeregowców - ordynansów. Pomimo zaostrzonych rygorów, w nocy z 5 na 6 maja 1940 r., zbiegło 10 oficerów z Fortu Rogowego. Siedmiu z nich ujęto, ale trzem udało się przedostać do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Od wiosny 1944 r. w twierdzy głównej mieścił się obóz jeńców fińskich. W końcu czerwca zorganizowali oni bunt i opanowali część twierdzy, ale po krótkim oporze musieli się poddać. Po rozbrojeniu, wszystkich rozstrzelano. Obóz ten mieścił się w Forcie Wysuniętym.

Duży ruch turystyczny, spowodował znaczny pobyt na kolorowe pocztówki, które po latach można podziwiać za ciekawą i interesującą grafikę.Po wojnie Donżon, jak i cała Twierdza w Srebrnej Górze, popadała w ruinę, ograbiona z cenniejszych rzeczy, przez wojska radzieckie, nadal była systematycznie okradana, ze wszelkich elementów budowlanych.Komunistyczne władze nie wykazywały zainteresowania XVIII-wieczną fortecą, Donżon wraz z całą twierdzą, ulegał powolnemu zniszczeniu. Dopiero w 1965 roku, Komenda Dolnośląskiej Chorągwi ZHP, podpisała porozumienie pod nazwą  "Akcja Srebrna Góra", porozumienie te zapoczątkowało, stopniową odnowę części fortów twierdzy, uprzątnięto II Fort Rogowy i nadano mu nazwę "Harcerz". Parę lat później Fort Ostróg, uprzątnięto dzięki uczniom z pobliskiej Szkoły Górniczej - kopalni Nowa Ruda i przemianowano na Fort "Górnik". W 1973 roku w forcie, uruchomiono Wystawę Plenerową Broni Ciężkiej, której eksponaty były, na wyposażeniu Ludowego Wojska Polskiego, podczas II wojny światowej. Znalazły się tam, działa, haubice, moździerze i działka przeciwlotnicze. Zespół Twierdzy Srebrnogórskiej, został wpisany do rejestru zabytków i jest częścią - Fortecznego Parku Kulturowego w Srebrnej Górze. www.forty.pl 

        Widok na górne miasto, budynek fabryki zegarów (obecnie parking) a na samej górze Fort Donżon.    

Twierdza Srebrnogórska, góruje nad całą okolicą, z jego wałów rozpościera się wspaniały widok, na szczyty Gór Bardzkich, Sowich i część Przedgórza Sudeckiego. Przy dobrej widoczności, można zobaczyć Masyw Śnieżnika i Góry Stołowe. W ostatnich latach, na terenie miejscowości i twierdzy, trwają prace remontowe, które mają na celu przywrócenie dawnego porządku architektonicznego.                           

                                      Widok na Fort Donjon od strony fortu Ostroróg

                                     Sowiogórskie Towarzystwo Historyczno - Krajoznawcze

Stowarzyszenie, zostało założone w 2006 roku. Od samego początku, organizacja zrzesza głównie miłośników historii z regionów wokół Gór Sowich. Głównym miejscem, działań i siedzibą jest Twierdza Srebrna Góra, w której stowarzyszenie prowadzi izbę pamiątek. W ramach stowarzyszenia, działa regiment historyczny, odtwarzający żołnierzy z okresu napoleońskiego. www.twierdzasrebrnagora.com  

Bitwa o Twierdzę Srebrna Góra 2016:

Historia regimentu - Grupa rekonstrukcyjna /Infanterie - Regiment von Alvensleben (No. 33)/ w swoich działaniach, nawiązuje do autentycznego pułku pruskiej piechoty którego III batalion stacjonował w Srebrnej Górze w latach 1777 - 1807, a jego żołnierze brali czynny udział w obronie twierdzy przed Wielką Armią Napoleona w roku 1807. Żołnierze-rekonstruktorzy umundurowani są w wierne kopie mundurów pruskiej piechoty liniowej z lat 1806-07, dysponują bronią palną (karabiny skałkowe, armaty, moździerze), oraz przedmiotami codziennego użytku z przełomu XVIII i XIX wieku. Grupa rekonstrukcji historycznej - Regiment Srebrna Góra, oferuje pokazy: epokowej musztry, wystrzałów z broni skałkowej, wystrzałów i obsługi replik XVIII wiecznych armat oraz warunków życia obozowego żołnierzy epoki napoleońskiej. Nasza grupa swoim udziałem znakomicie uświetni uroczystości rocznicowe, święta państwowe, festyny podczas dni miast lub inne imprezy okolicznościowe.

W ramach pełnego pokazu, rozbijamy historyczne obozowisko z epokowych namiotów. Obóz składa się z 3 namiotów żołnierskich, namiotu dowódcy i namiotu kuchennego wraz ze stołem, ławkami i epokowymi naczyniami.Obok rozpalamy palenisko, na którym przygotowujemy ciepłe potrawy. Możliwy jest poczęstunek, dla osób zwiedzających obozowisko.Żołnierze piechoty, w mundurach epoki napoleońskiej ,prezentują musztrę w rytm,wybijany przez dobosza. Podczas pokazu broni skałkowej, widzowie obserwują załadowanie broni na komendy a następnie wystrzały.Artyleria regimentu prezentuje pokaz obsługi armaty, zakończony oddaniem głośnego wystrzału.Po zakończenie prezentacji członkowie regimentu dla widzów pozują do pamiątkowych fotografii.Chętnie odpowiadają na pytania dotyczące broni i historii.Odpłatność za pokaz jest każdorazowo ustalana indywidualnie, uwzględniając propozycje zleceniodawcy.Zysk zostaje przekazany na statutową działalność Sowiogórskiego Towarzystwa Historyczno - Krajoznawczego. Kontakt i informacje na stronie stowarzyszenia: www.sthk.pl                    

                                                         Srebrna Góra   -   Fabryka zegarów Eppnera 

 Po demilitaryzacji srebrno-górskiej Twierdzy, fabryka zegarków kieszonkowych zakupiła w 1869 r. zabudowania koszar (koszary poprzeczne) i przeniosła tu swoją produkcję. Fabryka Edwarda i Alberta Eppnerów funkcjonowała do II wojny światowej.W czasie swojego istnienia zmieniła tylko produkcję z zegarków kieszonkowych na mechanizmy zegarowe i zegary wieżowe.

                                                Srebrna Góra - widok na górne miasto z fabryką zegarów.

Budynek fabryki w Srebrnej Górze nie  nie dotrwał do obecnych czasów, na jego miejscu obecnie znajduje się parking samochodowy. Jedną z niewielu pamiątek, jakie zostały po fabryce A.Eppner & Co, jest niewątpliwie mechanizm zegarowy, umieszczony na wieży byłego kościoła ewangelickiego, odmierzający czas jak przed laty.Podobnie w Rybniku, zegar z wieży kościelnej wykonano w fabryce zegarów: "A. Eppner Sillberberg Bez. Breslau" we Wrocławiu  - w 1924 roku ufundował go, miejscowy fabrykant huty szkła Franz Wittwer. W 1997 roku, zegar poddano gruntownej renowacji. Nie można też, zapomnieć o ratuszowym zegarze we Wrocławiu.Kilka eksponatów, znajduje się w Muzeum w Kłodzku.

                                                          KOLEJKA SOWIOGÓRSKA                   

                                                                  Stacja kolejki  -  Srebrna  Góra Twierdza

 Przeszło 100 lat temu oddano do użytku odcinki niezwykłej linii kolejowej łączącej , Srebrną Górę z Woliborzem i Ścinawką po drugiej stronie Gór Sowich. Powstała w latach 1899 – 1902 Kolejka Sowiogórska spełniała ważne funkcje gospodarcze. Była także swego rodzaju turystyczną atrakcją. Jej wyjątkowość wzięła się natomiast stąd, iż na jednym z odcinków` zastosowano nietypowe w skali Śląska rozwiązanie techniczne Za stacją Srebrna Góra Miasto tory sowio górskiej kolejki skierowano ku górskim szczytom. Pociąg prawdopodobnie po około kilometrze za stacją (w terenie wyraźnie widać zmianę nachylenia nasypu) zaczynał wtaczać się z prędkością od 6 do 10 kilometrów na godzinę, siedemdziesiąt pięć metrów w górę na każdy kilometr. Na tym odcinku zastosowano nietypowe rozwiązanie techniczne. Oprócz normalnych szyn wprowadzono tu dodatkową trzecią – zębatą szynę. Dzięki niej lokomotywa wyposażona w zębate koło, mogła podążać pod górę  i zarazem bez komplikacji zjeżdżać w dół. Na stacji w Srebrnej Górze, gdzie mieściła się poczekalnia i bar, od pociągu odczepiano parowóz, zaś na jego koniec doczepiano lokomotywę zębatą.

Na odcinku do stacji Srebrna Góra – Twierdza lokomotywa pchała wagony przed sobą. Było to pewnego rodzaju zabezpieczenie przed ewentualnym rozerwaniem się i zjechaniem wagonów w dół, co mogłoby wiązać się z katastrofą, gdyż wagony Kolejki Sowiogórskiej, nie były wyposażone w odpowiednie hamulce zębatkowe. W najwyższym punkcje trasy, na stacji Srebrna Góra – Twierdza, parowóz przejeżdżał na drugi koniec składu sprowadzając go w dół w kierunku Woliborza.  

                                               Srebrna  Góra  - tory kolejki z trzecią szyną zębatą 

Ponadto na wspomnianym odcinku wybudowano także (istniejące do dziś) dwa olbrzymie, około trzydziestometrowej wysokości wiadukty nad leśnymi dolinkami.

                                                 Wiadukt kolejki w  Srebrna  Górze na początku XX wieku                    

 Aby przebić się przez góry wykonać musiano także liczne nasypy i głębokie wykopy. Ostatecznie tory osiągały Przełęcz Srebrną  Tam, w najwyższym punkcie trasy - 586 m. n. p.m. znajdował się przystanek - Srebrna Góra - Twierdza (Silberberg Festung) Urządzono go w kilkunastometrowym wąwozie, ponad którym “przerzucono” w 1903 stalowy wiadukt.

                                                           Stacja kolejki  -  Srebrna  Góra Twierdza

 Dalej trasę wytyczono do Nowej Wsi (Neudorf). Trzydziesty szósty kilometr - to stacja w Woliborzu (Volpersdorf), gdzie zastosowano tak zwane rozwiązanie wahadłowe ze “ślepym” dworcem. W dalszą drogę podążano ku Ścinawce (Mittelsteine).

                                   Stacja kolejki Sowiogórskiej w Ścinawce Średniej -  Srebrna  Góra Twierdza

Po drodze, pociąg zatrzymywał się jeszcze tylko w Dzikowcu (Ebersdorf) i dwa razy w Słupcu (Schlegel) W Ścinawce, natomiast podobnie jak w Dzierżoniowie, wybudowano osobny dworzec, który kończył zarazem ostatni – czterdziesty siódmy kilometr linii kolejowej. Ścinawka była już dużym pięciokierunkowym węzłem kolejowym, a można było stąd dojechać do Kłodzka, Wałbrzycha i Radkowa oraz czeskiego Broumova. Niestety, fragmenty trasy kolejki sowiogórskiej unieruchomiono, jeszcze przed II wojną światową. 

                                                        Stacja kolejki  -  Srebrna  Góra Twierdza

Na początku lat trzydziestych w wyniku ogólnoświatowego kryzysu, zamknięto odcinek pomiędzy Srebrną Górą a Woliborzem. Natomiast 21 maja 1977 roku o godzinie 18.26 na stację dworca kolejowego w Dzierżoniowie, wjechał ostatni pociąg osobowy ze Srebrnej Góry przez Bielawę. Trzy lata wcześniej wstrzymano także ruch kolejowy przez Pieszyce.Lokalna kolej sowiogórska powolnie umierała, dopełnienie  tego procesu było przeprowadzenie rozbiórki torów. Nietknięty został jeszcze, tylko siedmiokilometrowy odcinek Dzierżoniów– Bielawa. Podobnie jest z drugiej strony gór – gdzie istnieje do dziś odcinek ze Ścinawki do Słupca. Trasa tej kolejki, na początku mojej przygody z rowerem była dla mnie tajemnicą , teraz często wracam na ,,żelazną drogę'' .  

                                                      Budzowska Kolonia 

                                                           Stara widokówka z końca XIX wieku.

Na Budzowskiej Polance, z trudem można znaleźć ślady po obiektach, które w okresie międzywojennym, tętniły życiem. Osada Budzowska Kolonia, zlokalizowana była pomiędzy Gąsiorkiem, a podnóżem Gołebiej. Ruch turystyczny, w okresie międzywojennym był w tym rejonie dość ożywiony i  obsługiwały go dwa obiekty, większy murowany Gasthaus zur Hahnenkopene (później ferma lisów) - znajdował się przy Gąsiorku a drugi  Hahnenkopenbaude, poniżej w  stronę Fortu,  oba cieszyły się dużą popularnością i uznaniem.

                                                     Budzowska Polanka  -  Schronisko Hahnkoppenbaude

                   Budzowska Polanka - Schronisko Hahnkoppenbaude - również w zimie w schronisku nie brakowało gości. 

W latach trzydziestych, do osady zbudowano utwardzona drogę ze Srebrnej Góry.Po 1945 roku, osada Budzowska Kolonia wyludniła się, a budynki osady popadły w ruinę, w chwili obecnej pozostały znikome ślady. Zmieniono też nazwę miejsca, na Budzowska Polanka.

                                                     Budzowska Kolonia - Ferma Srebrnych Lisów

 Budzowska Kolonia - Ferma Srebrnych Lisów, powstała około 1925 roku i stała się wielką atrakcją turystyczną,  przyciągając do Budzowskiej Kolonii, rzesze turystów.

Ferma srebrnych lisów, położona była  na dużym terenie ogrodzonym siatką, tuż obok budynku byłej  gospody Hahnenkopene, po powstaniu fermy budynek, wszedł w skład zabudowań gospodarstwa.  W specjalnych  boksach, hodowano kanadyjską odmianę srebrnych lisów i inne zwierzęta futerkowe. 

                                                           Budzowska Polanka  -  Gospoda  Hahnenkoppe

                                                                  Srebrna Góra  na starej pocztówce...

                    Bodaj najciekawsze zdjęcie z mojej kolekcji Silberberg - niemieckie kobiety, w okolicy Przełęczy Srebrnej.